Μια ανθισμένη άνοιξη στο Βυζαντινό Μουσείο

Τέλος Δεκεμβρίου έτυχε να επισκεφτώ, στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας, την περιοδική έκθεση «Τ’ αγριολούλουδα του Βαρλάμου».  

Ήταν μια παγωμένη, μουντή και συννεφιασμένη μέρα του Δεκέμβρη, που έγινε ξαφνικά μέσα στην αίθουσα του Βυζαντινού Μουσείου ζεστή, φωτεινή και ηλιόλουστη. Γιατί εκεί μέσα άνθιζε η «άνοιξη» του Γιώργη Βαρλάμου. Με ένα απαλό υπόλευκο χρώμα στους τοίχους της έκθεσης για φόντο, ξεπροβάλουν παπαρούνες, κυκλάμινα, μαργαρίτες, ανεμώνες και τόσα άλλα άνθη που συνθέτουν τη μαγεία της ελληνικής υπαίθρου. Ένα τοπίο με λεπτεπίλεπτα ζωηρόχρωμα άνθη που μοιάζουν να λάμπουν στο φως και να κινούνται στο ανάλαφρο αεράκι του αγρού.

Ακουαρέλες και τέμπερες σε χαρτόνι, ακρυλικά σε μουσαμά, λιθογραφίες και χαρακτικά με τις σκαλιστές μήτρες τους διακρίνονται από το λιτό και καθαρό σχέδιο του καλλιτέχνη και αποπνέουν μια ιδιαίτερη ζωντάνια και χάρη. Όπως είχε γράψει κι ο ίδιος στο πρόλογο του λευκώματος Τ’ αγριολούλουδα, που κυκλοφόρησε το 2008 « … τα λουλούδια στάθηκαν τα πρώτα μου μοντέλα και τα ευγνωμονώ για την αρμονική τους συνεργασία..». Στην έκθεση παρουσιάζονται μερικά από τα εργαλεία χαρακτικής του καλλιτέχνη μαζί με κάποια προσωπικά του αντικείμενα.      

Εργαλεία χαρακτικής

Ο Γιωργής Βαρλάμος γεννήθηκε το 1922 στη Πάρο και έφυγε από τη ζωή στις 13 Σεπτεμβρίου 2013. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με δάσκαλους στη ζωγραφική τον Ουμβέρτο Αργυρό και τον Κωνσταντίνο Παρθένη, ενώ στην χαρακτική τον Γιάννη Κεφαλληνό. Είχε την τύχη να είναι ανάμεσα στους επίλεκτους μαθητές από το Εργαστήρι Χαρακτικής της Σχολής, που ο Κεφαλληνός διάλεξε για συνεργάτες του. Ο Γιωργής Βαρλάμος μαζί με τη Λουΐζα Μοντεσάντου, και το Νίκο Δαμιανάκη εργάστηκαν συλλογικά για τρία χρόνια και δημιούργησαν το λεύκωμα «Δέκα Λευκαί Αττικαί Λήκυθοι». Αργότερα συνέχισε, με υποτροφία, τις σπουδές του στο Παρίσι στη ζωγραφική και στη χαρακτική, ενώ ειδικεύτηκε στην τέχνη του βιβλίου και στη χάραξη γραμματοσήμων.   

Βάζο με γαρίφαλα, ακρυλικά σε καμβά

Συνολικά ο Βαρλάμος εικονογράφησε, σχεδίασε και επιμελήθηκε μια πληθώρα εξωφύλλων και βιβλίων με χαρακτικά ένθετα, για τα οποία είχε και πολλές διεθνείς διακρίσεις. Υπηρέτησε με πάθος τη χαρακτική για την οποία υποστήριζε πως είναι «δημοκρατική τέχνη», γιατί με αυτήν μπορεί το έργο τέχνης να γίνει προσιτό σε όλους, ενώ είναι πρωτότυπο, χωρίς όμως να είναι μοναδικό. Γενικά στο έργο του διακρίνεται η υψηλή παιδεία του και η αγάπη του για τη φύση και τον άνθρωπο. Για το σύνολο του έργου του τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών το 1995.

Προσχέδια και μελέτες έργων

Κατά τη διάρκεια της κατοχής και ενώ σπούδαζε ακόμα στην ΑΣΚΤ, ανέπτυξε αντιστασιακή δράση και οργανώθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, στο οποίο παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο καλλιτέχνης κληροδότησε το έργο του και το εργαστήριό του στο ΚΚΕ. Για την προσφορά στη τέχνη και την μνήμη του οργανώθηκε η έκθεση με θέμα τ’ αγριολούλουδα που τόσο πολύ αγάπησε. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 11 Μαρτίου 2018.   

 

Κείμενο & Φωτογραφίες: Δανάη Μπασαντή