Think about it: Η ταινία «O Νονός» του Francis Ford Coppola – Η μαφία μπροστά και πίσω από τις κάμερες

Στη λίστα με τις εκατό καλύτερες ταινίες των πρώτων εκατό χρόνων του αμερικάνικου κινηματογράφου (1896-1996), την οποία εξέδωσε το Αμερικάνικο Ινστιτούτο Κινηματογράφου (American Film Institute) η ταινία Νονός βρίσκεται στη 2^η θέση.

Ο Νονός είναι μια ταινία σταθμός που ανανέωσε το σύγχρονο κινηματογράφο. Το σενάριο της ταινίας βασίστηκε στην ομώνυμη νουβέλα του Μάριο Πούζο (Mario Puzo). Με την ατμοσφαιρική μουσική του Νίνο Ρότα και τη δυναμική σκηνοθεσία του Φράνσις Φορντ Κόπολα (Francis Ford Coppola), κατάφερε να γίνει ταινία-μοντέλο και η πιο διάσημη γκανγκστερική ταινία όλων των εποχών.

Φωτογραφία του Στιβ Σαπίρο από τα γυρίσματα του Νονού 1. Ο Μάρλο Μπράντο με το Φράνσις Φορντ Κόπολα

Φωτογραφία του Στιβ Σαπίρο από τα γυρίσματα της σκηνής του γάμου. (Νονός 1)

Στη πρώτη ταινία της τριλογίας Νονός μυστικά διαπλοκής εκτυλίχθηκαν όχι μόνο στο σενάριο αλλά και στα γυρίσματα της. Όταν η Ιταλοαμερικανική μαφία πληροφορήθηκε το θέμα της ταινίας, που ξεκίνησε να γυρίζεται την άνοιξη του 1971 στην Νέα Υόρκη, αντέδρασε και απείλησε τους παραγωγούς και τη Paramount Pictures. Μετά από πιέσεις ένας από τους παραγωγούς, ο Albert Ruddy, συναντήθηκε με τον αρχιμαφιόζο Τζόι Κολόμπο (Joseph Colombo, Sr.) και συμφώνησαν να μην αναφέρονται στο σενάριο οι όροι «μαφία» και «cosa nostra». Ο Κολόμπο ήταν αρχηγός μιας από τις «Πέντε Φαμίλιες» της «Κόσα Νόστρα» της Νέας Υόρκης. Ο ίδιος βρέθηκε αρκετές φορές στα γυρίσματα της ταινίας και ένας από τους σωματοφύλακες του, ο Λένι Μοντάνα (Lenny Montana) υποδύθηκε στην ταινία τον έμπιστο του Βίτο Κορλεόνε, Λούκα Μπράτσι (Luca Brasi).

Στο μυθιστόρημα και στο σενάριο του Πούζο συναντάμε το τραγουδιστή Τζόνι Φοντέιν (Johnny Fontane). Θεωρείται πως πίσω από τον Τζόνι σκιαγραφείται ο Φρανκ Σινάτρα (Frank Sinatra), που ήταν γνωστό ότι είχε επαφές με τους αρχηγούς της μαφίας. Στο βιβλίο αλλά και στο σενάριο του Μάριο Πούζο η καριέρα του Τζόνι βρίσκεται σε ύφεση όταν ζητά από τον Δον Κορλεόνε να τον βοηθήσει να πάρει το πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια ταινία για το πόλεμο. Στην περίπτωση του Σινάτρα, η καριέρα του βρισκόταν σε κρίσιμο σημείο όταν πήρε το ρόλο του στην ταινία From Here to Eternity (Όσο υπάρχουν άνθρωποι/ Από εδώ ως την αιωνιότητα). Λέγεται μάλιστα ότι ο πρόεδρος της Columbia Pictures δεν ήθελε να του δώσει το ρόλο, όμως έπειτα από πιέσεις υποχώρησε. Χάρη σε αυτή τη ταινία ο Σινάτρα βραβεύτηκε με Όσκαρ Β΄ ανδρικού ρόλου.

Φωτογραφία του Στιβ Σαπίρο. (Νονός 1)

Ο Νονός, ως ταινία που διαπραγματεύεται το έγκλημα και τη μαφία, βασίζεται σε μια σειρά από συμβάσεις. Οι ήρωες- μέλη της μαφίας υπακούουν σε αυστηρούς κανόνες για να εξασφαλίσουν την επιβίωση τους. Ενδεικτικός είναι ο κώδικας σιωπής (ομερτά) , που αν παραβιαστεί επισύρει θάνατο. Κύριος και κορυφή όλων είναι ο Δον Κορλεόνε. Ο αρχηγός της μαφίας και της πατριαρχικής οικογένειας του. Ακριβώς από κάτω στην ιεραρχία είναι ο δικηγόρος του ο Τομ Χέιγκεν, ο οποίος εργάζεται ως σύμβουλος του. Έπειτα ακολουθούν οι «στρατιώτες», δηλαδή όσοι είναι υπεύθυνοι για τη διατήρηση της πειθαρχίας.

Καθοριστικής σημασίας για τη πορεία της ταινίας υπήρξε η επιλογή των πρωταγωνιστών από το σκηνοθέτη. Ο Μάρλον Μπράντο (Marlon Brando) στα 47 του χρόνια υποδύεται τον εξηντάχρονο Δον Κορλεόνε, αρχηγό της μαφίας. Ο Μπράντο έβαλε βαμβάκι στην αρχή και ένα ειδικό μασελάκι κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, για να φαίνονται πρησμένα τα μάγουλα του και να έχει άγρια όψη, σαν μπουλντόγκ. Τον μικρότερο γιο του Κορλεόνε υποδύεται ο νεαρός και άγνωστος τότε Αλ Πατσίνο, ο οποίος αποτελεί επίσης επιλογή του σκηνοθέτη. Ο Αλ Πατσίνο έχει επιπλέον ένα κοινό με τον Μάικλ που ενσαρκώνει καθώς κατάγονται και οι δύο από την πόλη Κορλεόνε της Σικελίας.

Η ακαδημία βράβευσε με όσκαρ καλύτερης ταινίας και διασκευασμένου σεναρίου την πρώτη ταινία της τριλογίας. Ενώ ο Μάρλο Μπράντο απέσπασε το όσκαρ Α’ αντρικού ρόλου ως Βίτο Κορλεόνε. Ο Κόπολα αναφέρει ότι η πρώτη ταινία γυρίστηκε μόλις σε 62 μέρες. Ακόμα πριν βγει στους κινηματογράφους όμως ο σκηνοθέτης σχεδίαζε τη συνέχεια της με το Νονό 2.

Ο σκηνοθέτης Φράνσις Φορντ Κόπολα με τα όσκαρ

Διάσημες ατάκες από τη νουβέλα του Μάριο Πούζο που επαναλαμβάνεται και στη ταινία έχουν αφήσει ιστορία. Μερικές από αυτές είναι:

Vito Corleone: “I'll make him an offer he can't refuse.”

Tom Hagen: “Italians have a little joke, that the world is so hard a man must have two fathers to look after him, and that's why they have godfathers.”

Vito Corleone: “Never let anyone outside the family know what you are thinking.”

Michael: My father is no different than any powerful man, any man with power, like a president or senator.

Kay Adams: Do you know how naive you sound, Michael? Presidents and senators don't have men killed.

Michael: Oh. Who's being naive, Kay?

Michael: It’s not personal, Sonny. It’s strictly business.

Clemenza: Leave the gun. Take the cannolis.