Think about it: Η έκθεση του Α. Τάσσου στο Μουσείο Μπενάκη

Η έκθεση άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό στις 3 Δεκεμβρίου 2015 και κλείνει στις 31 Ιανουαρίου 2016.

Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση και 30 χρόνων από τον θάνατό του Α. Τάσσου το Μουσείο Μπενάκη διοργάνωσε αναδρομική έκθεση με το έργο αυτού του σημαντικού Έλληνα χαράκτη. Η έκθεση άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό στις 3 Δεκεμβρίου 2015 και κλείνει στις 31 Ιανουαρίου 2016.

Ο Τάσσος γεννήθηκε το 1914 στη Λευκοχώρα Μεσσηνίας. Όταν ήταν μόλις τριών χρονών η οικογένεια του μετακόμισε στην Αθήνα σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Εγκαταστάθηκαν σε μια φτωχή γειτονία πίσω από το μεγάλο εργοστάσιο μπύρας του Φιξ, στο σημερινό Νέο Κόσμο. Μετά την μικρασιατική καταστροφή, στη γειτονία που μεγάλωνε ο καλλιτέχνης έφτασαν οι πρόσφυγες, οι ξεριζωμένοι έλληνες της Ιωνίας. Ο μόχθος αυτών των ανθρώπων και η ζωή μέσα στις προσφυγογειτονίες έγιναν βίωμα μέσα στη ψυχή του. Αυτό αποτυπώθηκε στην καλλιτεχνική δημιουργία του. Σε αυτούς τους ανθρώπους αφιερώνει τέσσερα μεγάλα έργα του, που συναντάμε στην έκθεση στο Μπενάκη, τις «Αρχόντισσες της Καισαριανής, της Κοκκινιάς, της Δραπετσώνας, της Ανατολής».

«Αρχόντισσες της Καισαριανής, της Κοκκινιάς, της Δραπετσώνας, της Ανατολής»

Τα χρόνια των σπουδών του στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα συνδέθηκε με τους καλλιτέχνες της γενιάς του ’30 και που φοιτούσαν τότε εκεί. Κάποιοι από αυτούς ήταν κι ο Γιάννης Μόραλης, ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Χρήστος Καπράλος, ο Νίκος Νικολάου, ο Νίκος Εγγονόπουλος, ο Μέμος Μακρής, η Βάσω Κατράκη και η μετέπειτα σύζυγο του Λουκία Μαγγιώρου. Δάσκαλοι τους ήταν ο Κωνσταντίνος Παρθένης στη ζωγραφική και ο Γιάννης Κεφαλληνός στη χαρακτική. Και οι δύο μεγάλοι διδάσκαλοι εισήγαγαν την πρωτοπορία στην ελληνική τέχνη ξεπερνώντας τον στείρο ακαδημαϊσμό που κυριαρχούσε μέχρι τότε στη σχολή.

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο καλλιτέχνης συνέχιζε τις σπουδές του στη Σχολή Καλών Τεχνών. Το σύνολο των σπουδαστών και οι καθηγητές της σχολής άνηκε τότε στο τμήμα πολιτικής επιστράτευσης του υπουργείου τύπου και πληροφοριών. Η κυβέρνηση Μεταξά μέσα σε αυτό το πνεύμα τους ανέθεσε να φτιάξουν αφίσες για το πόλεμο, για να τονώσουν το πατριωτικό αίσθημα του λαού. Ανάμεσα στα έργα που ξεχώρισε ο Μεταξάς ήταν αυτό του Τάσσου που αφορούσε τον πανελλήνιο έρανο κοινωνικής πρόνοιας.

Αφίσα πανελλήνιου εράνου κοινωνικής πρόνοιας

Το 1960 παρουσίασε σε μεγάλη έκθεση του στο Ζυγό έργα χαρακτικά με χρώμα, πράγμα καινοτόμο για την εποχή του. Στο ελληνικό δημόσιο δούλεψε δώδεκα χρόνια από το 1955 έως το 1967, σχεδιάζοντας γραμματόσημα για τα ελληνικά ταχυδρομεία. Χάρη στην ακάματη δημιουργικότητα του κατάφερε για πρώτη φορά στην Ελλάδα να τυπωθούν πολύχρωμα γραμματόσημα με μια μέθοδο που υπήρχε μόνο στην Ευρώπη εκείνη την εποχή. Αυτή τη μέθοδο εκτύπωσης συνέχισαν να εφαρμόζουν στα ελληνικά γραμματόσημα για πολλά χρόνια μέχρι να την αντικαταστήσει η σύγχρονη τεχνολογία.

Έργο χαρακτικό με χρώμα

Το έργο του Τάσσου έχει ως επίκεντρο τον απλό άνθρωπο. Ο εργάτης, η νοικοκυρά, ο άνεργος, απεικονίζονται σε μετωπική στάση, σαν ανώνυμοι άγιοι, σαν άγγελοι με φτερά. Η θεματική του αν και αρκετά σκληρή, τονίζει το συναίσθημα με έντονες και δραματικές αντιθέσεις άσπρου μαύρου. Οι μορφές του απλές με μεγάλα εκφραστικά μάτια αποπνέουν τις κοινωνικές και πολιτικές ανησυχίες της εποχής του. Με την εμμονή της θεματολογίας του στα πολιτικά μηνύματα μπορεί να του αποδοθεί ο χαρακτήρας του στρατευμένου αριστερού καλλιτέχνη στα ιδανικά των λαϊκών αγώνων. Άλλωστε πολλά από τα έργα του έγιναν αφίσες για τον πόλεμο, την κατοχή και τον εμφύλιο.

Μετωπική στάση, σαν ανώνυμοι άγιοι, σαν άγγελοι με φτερά

Μέσα από τους θεματικούς κύκλους της αίθουσας του Μουσείου ξετυλίγεται το καλλιτεχνικό αφήγημα του σπουδαίου ‘Έλληνα χαράκτη. Με επίκεντρο τον άνθρωπο και τα βιώματα του στο πέρασμα της ιστορίας μιας Ελλάδας στα ταραγμένα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, της Κατοχή και του εμφύλιου. Ανάμεσα στα έργα του ξεχωρίζει το προσφυγάκι της Κύπρου. Το έργο σύμβολο των κυπριακών ταχυδρομείων.

Το έργο σύμβολο των κυπριακών ταχυδρομείων

Στην έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη οι χαραγμένες ξύλινες εικόνες, που φιλοτέχνησε με μεράκι ο χαράκτης, εκτίθενται δίπλα στο αποτύπωμα τους από μελάνι πάνω στο χαρτί. Έτσι δίνεται δυνατότητα στον επισκέπτη να αντιπαραβάλει τις δύο αντίστροφες απεικονίσεις και να αντιληφθεί τον τρόπο δημιουργίας τους. Όλα αυτά τα προσχέδια, οι πλάκες ξυλογραφίας, τα χαρακτικά και οι ξυλογραφίες τοίχου του Α. Τάσσου αποτελούν κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής τέχνης αλλά και μαρτυρίες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.